Οι ξεριζωμένοι Πόντιοι και Μικρασιάτες, ήταν οι τραγικοί "Αργοναύτες", που κατέληξαν στην Καλαμαριά, ως άλλη "Κοχλίδα" των ονείρων τους. Και το "χρυσόμαλλο δέρας" γι' αυτούς υπήρξε ο Απόλλων. Μια ιδέα, ένα κοινωνικό κίνημα, απάντηση του παρία που τα έχασε όλα, εκτός απο τη δύναμη της ψυχής του και το δικαίωμα στο όνειρο.
Ο Απόλλων ήρθε απο τις αλησμόνητες πατρίδες για να μείνει στη ιστορία του ελληνικού αθλητισμού ως κάτι πολύ σπουδαίο. Ήρθε από τον Πόντο της νοσταλγίας και την προσφυγιά. Ρίζωσε στην Καλαμριά το 1926 και πορεύεται με υψηλές παρακαταθήκες στο μέλλον, που οραματίζονται εκατοντάδες χιλιάδες πιστοί φίλαθλοι του.
Παράγκες και σκηνές ήταν τα πρώτα σπίτια των ξεριζωμένων του Πόντου στην Καλαμαριά, ξύλινες παράγκες με πισσόχαρτο στη σκεπή και τρύπες που όλο τις "μερεμέτιαζαν", για να μην μαίνει η βροχή και το κρύο. Τα κρατικά συσσίτια ήταν πυκνά κάθε μέρα με βοήθεια της UNRA σημαντική σε ρούχα, φάρμακα και τρόφιμα.
Ο Εύξεινος Πόντος
Οι ξεριζωμένοι άρχισαν να ριζώνουν στη καινούργια τους πατρίδα και να την αγαπούν σαν τον τόπο που τους γέννησε. Οι περισσότεροι έπιασαν δουλεία στη Θεσσαλονίκη και άρχισαν να στήνουν σπιτικό τους με στοργή και φροντίδα, προσπαθώντας να καλύψουν τις ολοένα και περισσότερες ανάγκες που τους παρουσιαζόνταν καθημερινά. Μόνο που η μετακίνηση τους από την Καλαμαριά για την εργασία τους ήταν σωστό μαρτύριο. Κι αυτό γιατί μέχρι το Ντεπώ, ήταν υποχρεωμένοι να πηγαίνουν τρία περίπου χιλιόμετρα με τα πόδια και ξυπόλητοι τις περισσότερες φορές. Ξυπόλητοι γιατί ήταν αδύνατο να περπατήσουν στο βαλτότοπο της περιοχής με παπούτσια, αφού κολλούσε η σόλα στη λάσπη και δεν έβγαινε το πόδι. Έτσι κρεμούσαν τα παπούτσια στον ώμο και τα φορούσαν στο Ντεπώ, αφού τα σκούπιζαν με κουρέλια και παλιόχαρτα που κουβαλούσαν μαζί τους. Απο το Ντεπώ έπαιρναν το τραμ και με την ψυχή στο στόμα κάθε πρωί πήγαιναν στις διάφορες δουλειές τους.
Απο το 1919, σε πρώτη φάση και το 1922-23, στο μεγάλο κύμαη Καλαμαριά υποδέχτηκε Πόντιους και πρόσφυγες, σ' ένα έρημο αλλά ευλογημένο τόπο που προσπάθησαν να ορθοποδήσουν με νύχια και με δόντια, ιδρώτα και αίμαΜέσα σε αρρώστιες, θανάτους, πίκρα αλλά και γέννες, βαφτίσια, έρωτες, αγάπες και γάμους.
Οι "Καρσλήδες" εγκαταστάθηκαν στη περιοχή απέναντι απο το ορφανοτροφείο του "Αριστοτέλη", σε μεγάλο τμήμα της οδού Πόντου. Οι "Κρωμναίοι", γνωστοί για το χιούμορ τους , πίσω απο την εκκλησία της Μεταμόρφωσης, ενώ οι "Κερασουνταίοι", "Σαμψουνταίοι" και "Τραπεζουνταίοι" προς το Καραμπουρνάκι. Τέλος οι Μικρασιάτες βρέθηκαν στο Κατιρλί, την Αρετσού και τη Νέα Κρήνη.
Στην αρχή το κλίμα ήταν αβάσταχτο για του ξεριζωμένους αδελφούς μας, που στοιβάχτηκαν σαν τα ζώα στους θαλάμους των απολυμαντηρίων στην Αρετσου , από τα καράβια. Εκεί τους κούρεψαν , άντρες-γυναίκες (για τον φόβο ασθενιών) και τους οδηγούσαν στα καυτά νερά των κλιβάνων για απολύμανση, γυμνούς και πεινασμένους. Τότε ολάκερη η περιοχή ήταν ένα τεράστιο γκέτο, με τη μάνα-πατρίδα καχύποπτη και λίγο απρόσιτη στα παιδιά της.
Καλαμαριά 1950
Ρίζες του Πόντου
Σύμφωνα με μαρτυρίες και κιτρινισμένες εφημερίδες της εποχής και όπως μου διηγήθηκε ο αείμνηστος σοφός δάσκαλος Γιώργος Κυπαρισσίδης, σύλλογος με το όνομα Απόλλων υπήρχε απο το 1910 στην Τραπεζούντα. Ήταν μάλιστα Μορφωτικός, Μουσικός και Γυμναστικός για την εκμάθηση μουσικών οργάνων (κυρίως λύρας-κεμεντζέ), κιθάρας, μαντολίνου, ακορντεόν και πιάνου. Παράλληλα διατήρουσε τμήματα γνώσης ποντιακών παραοσιακών χορών, ποντιακού θεάτρου και οικοκυρικών (ράψιμο, κέντημα κ.λ.π.) αλλά είχε και ομάδες βόλλει, καλαθοσφαίρισης, αγοριών-κοριτσιών.
Το 1911, κατά το Γιώργο Κυπαρισσίδη, αλλά και τον αξέχαστο Πέτρο Μουσικίδη (φωτογράφο και έφορο κλασσικού αθλητισμού στον Απόλλωνα), πρόεδρος στον Απόλλωνα Τραπεζούντας ήταν ο καπνέμπορος Λάζαρος Καλαφατίδης, που προσέθεσε την περίοδο και εκείνη και ποδοσφαιρικό τμήμα. Ο Τραπεζούντιος Απόλλων λοιπόν είχε έμβλημα τον θεό Απόλλωνα με ένα κεμεντζέ στο χέρι (λύρα) και χρώματα γαλάζιο-άσπρο , όπως η ελληνική σημαία.
Εκείνα τα χρόνια, όπως υποστήριζε ο Γιώργος Συμεωνίδης (οδοντίατρος), πολύτιμη οικονομική βοήθεια έδινε στον Απόλλωνα ο μεγαλατραπεζίτης Καππαγιανίδης, του οποίου η περίφημη βίλα σώζεται ακόμη (κατάλευκη) στο Κρυονέρι Τραπεζούντας, ένα θαύμα στο αρχιτεκτονικό κτίσμα.
Αξίζει ακόμη να αναφέρω, ότι ο σπουδαίος Καλαμαριώτης φωτογράφος Χρήστος Πασσαλίδης, μου έδειξε το 1965, φωτογραφία της Τραπεζούντας, του 1911 μπροστά απο το κτίριο που στέγαζε τις δραστηριότητες του σωματείου. Σ'αυτήν φαινόταν η τεράστια ταμπέλα "ΑΠΟΛΛΩΝ" η οποία πλαισιωνόταν απο κορίτσια και αγόρια με ποντιακές στολές.
Πηγή: Βιβλίο Γιώργου Βιβιλάκη Απόλλων - Ομάδα Καρδιάς, σελ. 5,6,7,8,9.